علل و درمان بیماری آفت دهان Aphthous stomatitis
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
درمان کاملا موثری برای بیماری آفت وجود ندارد و داروهایی که در این زمینه عرضه شده اند بیشتر تحمل دوره را آسانتر نموده یا آنرا کوتاه تر میکنندمترادف های آفت شامل
Aphthous stomatitis, recurrent oral ulcerations(RAS), Aphthous ulcers, and Canker sores
حدود 25 درصد افراد جامعه به آن دچار میشوند و در 50 درصد این افراد هر 3 ماه زخمها عود میکند.
این زخمها به شکل گرد یا بیضی با زمینه زرد یا خاکستری که بوسیله هاله التهابی محصور شده دیده می شود.
علل بیماری آفت:
علت دقیق بیماری مشخص نیست ، حدود 75 درصد کسانی که آفت مکرر دارند آنتی بادی علیه سلولهای اپیتلیوم می سازند ، نقص در پاسخ ایمنی سلولی ، هایپرسنسیویتی نسبت به گونه ال - استرپتوکوک Sanguis و بعضی عوامل ویروسی را هم دخیل می دانند
انواع آفت :
از لحاظ شدت به 3 دسته Minor , Major , Herpetiform تقسیم میشود.
نوع مینور که بیشترین شیوع را دارد - 80 درصد – قطری کمتر از 1 سانتی متر داشته و معمولا در نواحی موکوسی کراتینیزه نشده مخاط دهان ایجاد میشود و بدون در مان در عرض حداکثر 2 هفته بهبودی پیدا میکند.
نوع ماژور که با نام بیماری Sutton هم شناخته میشود قطری بیشتر از 1 سانتی متر با زخمهای عمیقتر که معمولا بعد از بهبود آثار اسکار آن باقی میماند.
نوع Herpetiform تنها 5 تا 10 درصد انواع آفت را شامل میشود شامل چندین زخم کوچک 1 تا 3 میلی متری وزیکول دار است و در عرض حدود 1 ماه درمان میشود.
استراتژی درمان معمولا یکی از این انتخاب ها است که بنا به شرایط مورد استفاده قرار میگیرد:
-آنتی باکتریال موضعی مثل : دهانشویه کلرهگزدین . ایرشا . بنزید آمین و بتادین 1 درصد
- ضد التهابی : سیستمیک و موضعی مثل : ژل آدکورتیل
-تنظیم کننده های سیستم ایمنی مثل : لوامیزول . کلشی سین و سیکلوسپورین .بسیار به ندرت بکار رفته اند
-علامتی مثل : مسکن های خوراکی . بی حس کننده های موضعی لیدوکائین و اسانس میخک-دنتول-
- طب جایگزین مثل هامیوپاتی
درمان ایده آل درمانی است که روند بهبود زخمها را با افزایش رشد سلولهای موکوس تسریع کند و سلولهای باکتری را در محل زخم از بین ببرد و تا حدی مانع بازگشت دوباره آن شود.
از داروهای اختصاصی میتوان داروی آدکورتیل ADCORTYL in orabase را نام برد که محتوی ماده ضد التهاب تریامسینولون ، از دسته گلوکوکورتیکوییدها یا به طور ساده تر کورتونها ، در یک پایه موکوادهسیوMucoAdhessive یا مخاط چسب میباشد این دارو را باید تا روزی سه بار برروی محل آفت قرار داد، برای اینکه دوام دارو در محل بیشتر باشد حتی المقدور تا چند ساعت غذا میل نشود یا به مقدار بیشتر قبل از خواب استفاده گردد
داروی ترکیبی دیگر شامل پایه : شربت آلومینیم ام جی اس ، یا شربت دیفن هیدرامین که اولی به علت داشتن ماده قابض آلومینیم و دومی به علت اثر بی حس کنندگی به عنوان پایه استفاده می شود
از آنتی بیوتیکها معمولا از تتراسایکلین استفاده میشود یعنی پودر داخل چند کپسول داخل شیشه شربت که تا حدود یک سوم حجمش را تقلیل داده ایم اضافه می شود ، تترا سایکلین احتمالا اثرات مفید خود را نه به عنوان آنتی بیوتیک بلکه به علت خاصیت ضد التهابی خود اعمال میکند
دوز دقیقتر : 250میلیگرم(یک کپسول) در 30 میلیلیتر محلول (حتی آب) حل شود و روزی 6 بار هر بار 5میلی لیتر از آن قرقره و بعد میل شود
گاها چند آمپول دگزامتازون هم اضافه میشود ، احتمالا آمپول های Long Acting مثل تریامسینولون ، بتامتازون ال آ و پردنیزولون دوام موضعی بیشتری به علت پایه غیر محلول خود دارند
ویال لیدوکائین یا محلول دنتول(اسانس میخک) Dentol هم برای ایجاد بی حسی موضعی در مخلوط ،معجون!،بکار میرود
و چند قرص سایمتیکون یا سوکرالفیت هم به عنوان عامل پوشش دهنده همراه میگردد. جالب است بدانید در بعضی کرمهای آرایشی از سوکرالفیت نیز استفاده میشود.
در اوستئوماتیس stomatitis بیماران سرطانی از کلشی سین استفاده شد و اثر ضد التهابی موضعی مناسبی نیز دیده شد
داروی دیگر محلول بنزیدآمین است که یک دهانشویه خوش رنگ! با خاصیت بی حس کنندگی موضعی است در مصرف آن باید احتیاط شود که دارو بلعیده نشود وبه قسمتهای انتهایی حلق نرسد خصوصا در کودکان بهتر است استفاده نشود.
از داروهای ترکیبی جدیدی که کارایی تائید شده نیز دارند از ژل Aphtarine میتوان نام برد که ترکیب یک ماده گیاهی در پایه گلیسرین است.
این گیاه با نام علمی Alchemilla Vulgaris و نام محلی Lady`s Mantle و نام فارسی پای شیر یا رجل الاسد با غلظت 3 درصد در گلیسرین فرموله شده است.
در طب قدیم نیز در بهداشت دهانی بکار میرفت . اثر آن به همراه گلیسرین تسریع روند بهبود زخمهای دهانی عنوان شده.این دارو اثر خود را نسبتا سریع – درعرض 2 روز 60 درصد و 3 روز تا 75 درصد- نشان میدهد .طعم . قوام . بافت و راحتی استفاده رضایت بخشی دارد.
در ایران قطره های گیاهی میرتکس Myrtex و آفتوپلکس Aphtoplex که از گیاه مورد گرفته شده با اقبال خوبی مواجه شده. فقط اول وقتی در دهانتون قرقره میکنید یکمقدار آتیش میگیرین! ولی در کل خوب جواب میده.
قطره گیاهی پرسیکا هم یک قطره چند منظوره بهداشت دهخان و دندان هست که در درمان آفت دهان رضایتمندی قابل قبولی در مصرف کنندگان ایجاد کرده است
از سایمتیدین ، جوش شیرین ،لوامیزول، سوکرالفیت ،تالیدومید ،سایکلوسپورین ،آب اکسیژنه،شربت منیزیوم هیدروکساید، محلول ویوله ، پنتاکسی فیلین هم برای کنترل آفت استفاده شده
عوامل ایجاد کننده و راههای پیشگیری بیماری آفت :
استرس نقش موثری در بروز آفت دارد با اینحال کنترل آن کار ساده ای نیست!
تروما یا ضربه که باعث ایجاد جراحت در دهان میشود
مثلا گاز کرفتن لثه ، براشینگ یا مسواک زدن طوری که باعث آسیب به لثه شود ، غذاهائی که می توانند در حین جویده شدن به مخاط دهان آسیب برسانند مثلا سیب زمینی سرخ شده
کمبود آهن ، ب12،ب6،ب1،ب2،روی ، فولیک اسید
بیماریهای کرون Crohn ، اولسراتیو کولایتیس، سندرم روده تحریک پذیر یا ایریتیبل باول سیندرم!،بهجت Behcet ،ایدز ، نوتروپنی دوره ای و سلیاک celiac
حساسیت غذایی مثلا در بیماران مبتلا به سلیاک که آنتی بادی بر علیه پروتئین شیر گاو یا پروتئین گندم ، گلوتن، تولید میکنند
عفونت ویروسی یا باکتریائی
ظاهرا رابطه اورال اینتر کورس به علت ورود فلور میکروبی جدید به محیط دهان می تواند مورد توجه قرار گیرد
زمینه های ژنتیکی
عوارض داروئی به خصوص در بیماران مبتلا به سرطان با مکانیسم احتمالی تسریع جداشدن سلولهای اپیتلیال مخاط دهان ، حتی نگه داشتن بعضی قرصها در دهان مثل پانکراتین ، آسپرین ، کاپتوپریل
با سپاس از آقای دکترهادی اخوت پور
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
: جستجو